Trong nhiều năm qua, Chính phủ Campuchia rất quan tâm tới việc phát triển hệ thống điện quốc gia, tập trung thực hiện các chương trình điện khí hóa nông thôn, nỗ lực đưa điện tới các vùng sâu, vùng xa.
Tuy vậy, do những khó khăn về địa hình, công tác bảo trì mạng lưới điện gặp không ít khó khăn. Do được xây dựng đã lâu, lưới điện Campuchia được đánh giá là đã cũ, trong khi nhu cầu tiêu thụ điện ngày càng tăng cao. Trước tình hình đó, đảm bảo an ninh năng lượng, đủ điện cho sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân là mục tiêu trọng tâm trong chính sách của Campuchia trong lĩnh vực điện lực.
Hiện nay, ngành điện Campuchia đang nỗ lực thực hiện mục tiêu tăng trưởng điện khí hóa và tỷ lệ tiếp cận điện năng trên cả nước, đồng thời hiện đại hóa lưới điện đang là chủ đề được bàn luận nhiều trong khuôn khổ các diễn đàn có liên quan.
Campuchia chủ trương phát triển năng lượng tái tạo, phấn đấu tăng công suất điện từ nguồn năng lượng tái tạo lên 70% tổng biểu đồ phát điện vào năm 2030. Đây là mục tiêu khá cao, đòi hỏi nỗ lực toàn diện của cả hệ thống chính trị.
Theo các chuyên gia năng lượng, để thực hiện mục tiêu trên, Campuchia cần xem xét tập trung phát triển cơ sở hạ tầng từ khâu phát điện đến khâu truyền tải; rà soát các chính sách nhằm khuyến khích, tạo thuận lợi hơn nữa cho thu hút đầu tư, triển khai các dự án năng lượng tái tạo, có tính đến sự phân bổ hợp lý các dự án đảm bảo phát triển cân đối, hài hòa hệ thống điện quốc gia. Đồng thời, Campuchia cũng cần tiếp tục triển khai các chương trình điện khí hóa nông thôn, nỗ lực vượt qua thách thức về phát triển lưới điện nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, tăng tỷ lệ tiếp cận điện năng và sử dụng năng lượng hiệu quả.
Trong hai thập niên trở lại đây, hệ thống điện Campuchia đã được củng cố rất nhiều. Từ năm 2010 đến nay, tăng trưởng hệ thống điện hàng năm luôn đạt mức bình quân 8%. Tuy nhiên, do xã hội phát triển và kinh tế tăng trưởng, nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao đã làm gia tăng áp lực lên công tác cung ứng điện. Trong khi đó, lưới điện phải đối mặt với nhiều thách thức. Đôi khi vẫn xảy ra hiện tượng điện tăng áp gây hư hại thiết bị điện sản xuất và sinh hoạt.
Với mong muốn khắc phục tình trạng quá tải lưới điện, Chính phủ Campuchia đã đề ra các kế hoạch mở rộng và hiện đại hóa mạng lưới truyền tải, trong đó thu hút đầu tư vào các dự án nhằm tăng cường khả năng truyền tải nói chung và truyền tải cao thế nói riêng. Số vốn đầu tư dự kiến cho các dự án này vào khoảng 1,8 tỷ USD. Đây được coi là định hướng quan trọng giúp Campuchia củng cố an ninh năng lượng, tăng tỷ lệ tiếp cận điện năng, khắc phục những khó khăn của hệ thống điện, đáp ứng đủ và kịp thời nhu cầu tiêu thụ phục vụ nhân dân và doanh nghiệp.
Biểu đồ cung ứng điện Campuchia bao gồm cả nguồn sản xuất trong nước và điện nhập khẩu. Mỗi năm Campuchia nhập khẩu bổ sung khoảng 25% tổng nhu cầu tiêu thụ cả nước, chủ yếu từ các quốc gia Thái Lan, Lào và Việt Nam.
Về nguồn điện, nguồn phát chủ yếu của Campuchia là thủy điện. Ngoài ra, còn có nguồn điện than, điện dầu và điện khí, phụ thuộc vào nhập khẩu nhiên liệu. Mỗi năm Campuchia chi khoảng 230-240 triệu USD phục vụ nhập khẩu than, dầu và khí đốt cho phát điện.
Việc phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu cũng là thách thức lớn đối với Campuchia để có thể phát triển năng lượng bền vững, ảnh hưởng đến khả năng tự chủ năng lượng. Trước tình hình đó, Chính phủ Campuchia đã xác định hướng đi trong thời gian tới là phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Đây là bước tiếp cận mang tính chiến lược nhằm củng cố an ninh năng lượng, phát triển ngành điện trong bối cảnh mới, cũng như hướng tới các mục tiêu giảm phát thải trong dài hạn.
Giá điện Campuchia được đánh giá còn cao so với mặt bằng chung của khu vực. Lý do là bởi chi phí nhập khẩu nhiên liệu, cũng như bảo trì hệ thống cao. Hiện nay, giá điện đang ở mức 0,137 USD/KWh.
Giá điện cao cũng tác động đến khả năng cạnh tranh của một số ngành công nghiệp trong nước và cũng gây khó khăn cho Chính phủ trong việc nỗ lực nâng cao tỷ lệ tiếp cận điện năng.
Đã từ lâu, ngành điện Campuchia đặt ra 02 mục tiêu lớn, đó là tăng cường điện khí hóa, phấn đấu 100% người dân có điện và giảm giá điện. Để thực hiện các mục tiêu này, theo các chuyên gia, trước tiên cần thu hẹp khoảng cách giữa cung ứng và tiêu thụ. Vấn đề tuyên truyền sử dụng điện hiệu quả nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ điện năng đang tăng trưởng nóng được coi là một trong những biện pháp giúp rút ngắn khoảng cách giữa cung và cầu.
Chính sách Đảm bảo Sử dụng Hiệu quả Năng lượng quốc gia giai đoạn 2022-2030 của Campuchia đề ra mục tiêu cắt giảm 19% tổng tiêu thụ điện năng cả nước vào năm 2030, theo đó trọng tâm chính sách là cải thiện hiệu quả và hiệu suất sử dụng năng lượng từ khâu sản xuất cho tới tiêu thụ.
Các chuyên gia cũng khuyến nghị Campuchia cần bổ sung các chính sách ổn định giá điện, cả giá bán buôn và bán lẻ, tập trung phát triển các lưới điện thông minh, hiện đại, cũng như áp dụng các giải pháp giảm chi phí phát điện thông qua tăng cường hơn nữa các nguồn phát năng lượng tái tạo. Trong đó, năng lượng mặt trời là nguồn phát có tiềm năng ở Campuchia cần được xem xét khai thác triệt để và hiệu quả.
Nhằm đáp ứng các mục tiêu năng lượng, định hướng phát triển tăng thêm công suất và củng cố hạ tầng truyền tải giúp cho Campuchia giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu và tăng cường đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đó cũng là chủ trương nhất quán của Chính phủ Campuchia trong suốt những năm qua.
Việt Phương tổng hợp
(Nguồn: https://energytracker.asia/
https://ourworldindata.org/
https://www.adb.org/sites)